Zaświadczenie o tymczasowej niezdolności do wykonywania obowiązków zawodowych – w skrócie nazywane zwolnieniem lekarskim lub chorobowym – wydawane jest pracownikom płacącym składni na ubezpieczenie chorobowe. Wystawić je może nie tylko lekarz, ale i asystent medyczny – warunkiem jest uzyskanie upoważnienia do wydawania tego rodzaju zaświadczeń, które pozyskuje się z ZUS-u. Zwolnienie lekarskie przysługuje podczas okresu niezdolności do pracy najczęściej w wypadku stanu zdrowia pracownika (np. choroby, urazu), ale i jeżeli chorym jest członek jego rodziny i pracownik chce skorzystać z prawa zapewnienia mu opieki.
Zaburzenia adaptacyjne należą do zaburzeń emocjonalnych i występują w odpowiedzi na duży stres, często związany z nowymi i niespodziewanymi sytuacjami życiowymi, także w obliczu przykrych, wstrząsających wydarzeń i porażek. Człowiek cierpiący na zaburzenia adaptacyjne może odczuwać zagubienie oraz lęk z powodu nowych obowiązków. Z tego powodu mogą mocno ingerować w życie zawodowe, utrudniając wykonywanie pracy. Czy w związku z tym z powodu zaburzeń adaptacyjnych zwolnienie lekarskie przysługuje?
Zaburzenia adaptacyjne – zwolnienie lekarskie od psychiatry
Oczywiście jest to możliwe. Zwolnienie lekarskie w takim wypadku wystawia lekarz psychiatra, ponieważ zaburzenia adaptacyjne związane są z pogorszeniem zdrowia psychicznego. Takie powody zwolnień mogą budzić pewne kontrowersje (o czym przeczytacie Państwo w dalszej części artykułu), lecz są jak najbardziej zasadne.
Pytanie o prawo do zwolnienia lekarskiego z powodu zaburzeń adaptacyjnych może pojawiać się zwłaszcza po nie tak odległej w przeszłości pandemii koronawirusa, z którym musieliśmy się zmagać jako społeczeństwo. Dla wielu ludzi sytuacja ta wiązała się z nagłą zmianą stylu życia, obejmującą utratę bądź zmianę pracy. Wydarzenie to mogło przyczynić się do powstania zaburzeń adaptacyjnych.
Objawami zaburzeń adaptacyjnych występują o różnym nasileniu i postaci. Zaobserwować można m.in.: lęk, rozdrażnienie, wybuchy agresji, przygnębienie, zaburzenia snu, koncentracji oraz pamięci. Mocno wpływa to na samopoczucie pracownika oraz samą jakość jego pracy. W związku z tym zaleca się poprosić psychiatrę o zwolnienie lekarskie z powodu zaburzeń adaptacyjnych. Nie trzeba udawać się na wizytę stacjonarną – warto skorzystać z możliwości e-wizyty, podczas której psychiatra przeprowadzi wywiad z pacjentem i oceni jego stan zdrowia psychicznego, na którego podstawie wyda zwolnienie lekarskie.
Świadczenia przysługujące pracownikowi na zwolnieniu lekarskim od psychiatry
Tak jak w przypadku zwolnienia lekarskiego wystawionego przez innego lekarza, za zwolnienie od psychiatry z początku przysługuje wynagrodzenie chorobowe. Przyznawane jest przez pierwsze 33 (dla pracowników poniżej 50 roku życia) lub 14 dni (dla osób powyżej 50 roku życia) przebywania na zwolnieniu lekarskim. Po tym czasie przysługuje zasiłek chorobowy, wynoszący 80% podstawy wymiaru zależnego od średniego miesięcznego wynagrodzenia pracownika.
Zasiłek chorobowy przysługuje pacjentowi poradni psychiatrycznej po 30 dniach nieprzerwanego obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, albo po 90, jeśli mowa o ubezpieczeniu dobrowolnym.
Zasiłek chorobowy pracownik otrzymuje przez ograniczoną liczbę dni – 182 dni w ciągu roku (270 w przypadku gruźlicy albo ciąży). Jeśli pracownik po wyczerpaniu tego limitu nadal nie może wrócić do pracy ze względu na zły stan zdrowia, może otrzymać świadczenie rehabilitacyjne, jeżeli dalsze leczenie rokuje poprawą i ponowną możliwością wykonywania obowiązków zawodowych.
Warto wspomnieć, że psychiatra może wysłać pracownika na wyjazd regeneracyjny w ramach leczenia. Informacja o tym musi znaleźć się w zaleceniach od lekarza, dołączonych do zwolnienia chorobowego.
Zaburzenia adaptacyjne – zwolnienie lekarskie. Możliwość kontroli ze strony ZUS-u
Jak już wspomniano, zwolnienia lekarskie od psychiatry mogą budzić kontrowersje, ponieważ fizyczną chorobą lub uraz łatwiej udowodnić niż dolegliwość psychiczną. Z tego względu uważa się, że pacjentowi łatwiej oszukiwać w przypadku starania się o zwolnienie lekarskie z powodów związanych ze zdrowiem psychicznym, wliczając w to zaburzenia adaptacyjne. Nie można, oczywiście, zaprzeczyć, iż przerwa od pracy powinna przysługiwać pacjentom lekarzy psychiatrów, jeżeli tego właśnie potrzebują.
Każde zwolnienie lekarskie podlega kontroli ze strony ZUS-u, dlatego ważne jest, by pracownik na zwolnieniu stosował się do zaleceń lekarza. Istotna jest również informacja, że pacjent jest w stanie wykonywać podstawowe czynności w ramach codziennego funkcjonowania, w tym pójść do apteki czy na terapię. W ten sposób nie będzie budzić podejrzeń fakt, że pacjent opuszcza dom podczas przebywania na zwolnieniu chorobowym.
Jeżeli istnieje podejrzenie nadużycia zwolnienia lekarskiego, ZUS ma prawo wezwać pracownika na kontrolę przeprowadzoną przez komisję lekarską w celu potwierdzenia lub zanegowania konieczności zwolnienia chorobowego.
