Jesteśmy otwarci 24h/7 dni w tygodniu. Realizacja zamówień nawet w kilka minut

Masz pytanie? Napisz do nas biuro@receptaonline.pl

Tiamina (witamina B1) – wszystko co musisz o niej wiedzieć

Jak każda z witamin, jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu i powinna być dostarczana wraz z zdrową i zbilansowaną dietą, gdyż w przypadku niewystarczającej podaży tiaminy możemy doświadczyć wielu niekorzystnych skutków niedoboru. Najczęstszą konsekwencją braków witaminy B1 jest znana nam choroba beri-beri (schorzenie układu nerwowego), w której przebiegu może dojść do uszkodzenia nerwów obwodowych i paraliżu, jednak niedobór tej witaminy może nieść ze sobą znacznie więcej konsekwencji zdrowotnych. Z niniejszego artykułu dowiesz się jakie są najczęstsze przyczyny niedoboru tiaminy, jak im przeciwdziałać oraz jakie dawki tej witaminy będą skuteczne w leczeniu łagodnego niedoboru. Przedstawimy również szereg funkcji jakie witamina B1 spełnia w naszym organizmie, opowiemy o dziennym zapotrzebowaniu i źródłach dietetycznych, które włączone do codziennego jadłospisu będą skutecznie zapobiegać wystąpieniu niedoborów tej witaminy. Wskażemy także niepożądane reakcje preparatów zawierających tiaminę z innymi suplementami, lekami i żywnością. Pamiętaj jednak, że jeśli przyjmujesz leki na e-receptę, warto wprowadzenie każdej dodatkowej suplementacji omówić na teleporadzie z lekarzem online, w celu uniknięcia wystąpienia niepożądanych interakcji z stosowanymi farmaceutykami lub osłabienia ich działania.

Funkcje witaminy B1

Tiamina składa się z dwu części: pirymidynowej i tiazolowej, zespolonych mostkiem metylenowym. Poprzez fosforylację tiamina przechodzi w pirofosforan tiaminy, TPP, pełniący funkcje koenzymatyczne. Witamina B1 pełni wiodącą rolę w pracy centralnego (CUN) i obwodowego układu nerwowego (OUN). Jest kofaktorem dla wielu enzymów odpowiedzialnych za procesy energetyczne, bierze udział w metabolizowaniu glukozy, aminokwasów oraz lipidów. Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, m.in. bierze udział w przekazywaniu impulsów nerwowych i aktywuje kanały chlorkowe. W niektórych badaniach dowiedziono, że jedna z postaci witaminy B1, a mianowicie benfotiamina, może działać korzystnie w terapii zaburzeń poznawczych, takich jak choroba Alzheimera, jak również może być pomocna w ograniczaniu objawów nefropatii (uszkodzeń nerwów i nerek w przebiegu cukrzycy) i neuropatii. Witamina B1 wymieniana jest również jako jeden z czynników regulujący produkcję insuliny w komórkach trzustkowych. Zapasy tej witaminy w organizmie zlokalizowane są głównie w układzie sercowo-naczyniowym, gdzie mieści się około 50%, w mięśniach szkieletowych, wątrobie, nerkach i w mózgu, jednak zapasy te są niewielkie (organizm magazynuje ok. 30 mg witaminy B1).

Dzienne zapotrzebowanie na tiaminę i jej źródła dietetyczne

Witaminę B1 znajdziemy zarówno w produktach pochodzenia roślinnego, jak i w produktach pochodzenia zwierzęcego. Jej dobrym źródłem jest mięso wieprzowe, przetwory mięsne, nasiona roślin strączkowych, kiełki, produkty pełnoziarniste (np. płatki owsiane, pełnoziarnisty chleb, makaron pełnoziarnisty), orzechy (np. makadamia) i nasiona. Podczas obróbki termicznej, warto mieć na uwadze, że tiamina należy do witamin bardzo wrażliwych na działanie wysokiej temperatury, szczególnie przy pH powyżej 5. Jej straty podczas obróbki kulinarnej żywności mogą wynosić od 20 do 70%. Co więcej, z uwagi na fakt, że witamina B1 jest rozpuszczalna w wodzie, często jest ona tracona podczas wylewania wody po gotowaniu, dlatego warto kasze, makarony i im podobne produkty gotować w mniejszej ilości wody, by ograniczyć straty tej witaminy.

Według polskich norm RDA zalecane dzienne spożycie tiaminy wynosi:

  • 0,2-0,3 mg dla niemowląt;
  • 0,5-0,6 mg dla dzieci w 1-6 r.ż.;
  • 0,9-1 mg dla dzieci w wieku 7-12 lat;
  • 1,1 mg dla dziewczynek powyżej 13 r.ż. i kobiet w każdym wieku;
  • 1,2 mg dla chłopców od 13 do 18 r.ż.;
  • 1,3 mg dla mężczyzn w każdym wieku;
  • 1,4 mg dla kobiet w ciąży;
  • 1,5 mg dla kobiet karmiących piersią.

Powyżej opisane dawki witaminy B1 powinny zaspokoić dobowe zapotrzebowanie na te witaminę u większości zdrowych osób. Aby uzupełnić dzienne zapotrzebowanie na tiaminę wystarczy w ciągu dnia zjeść np. 3 kromki razowego chleba i pół szklanki fasoli.

Skutki niedoboru i nadmiaru witaminy B1

Zapasy tiaminy w organizmie są niewielkie, dlatego po zaprzestaniu jej dostarczania objawy niedoboru możesz odczuć już po 4 tygodniach. Pierwsze manifestacje deficytu witaminy B1 w organizmie objawiają się zazwyczaj pogorszeniem funkcji poznawczych (np. dezorientacja czy utrata pamięci krótkotrwałej), utratą masy ciała, osłabieniem mięśni oraz objawami sercowo-naczyniowymi (np. powiększenie serca). Historycznie, najbardziej znaną konsekwencją braku tiaminy w organizmie jest choroba beri-beri (schorzenie układu nerwowego). W przebiegu tej choroby może dojść do polineuropatii obwodowej i paraliżu, na skutek tego następuje upośledzenie funkcji czuciowych, motorycznych i odruchowych. Jej tzw. postać „sucha” manifestuje się zaburzeniami neurologicznymi, z kolei tzw. postać „mokra” zaburzeniami sercowo-naczyniowymi, w rzadkich przypadkach beri-beri może spowodować zastoinową niewydolność serca. Najpoważniejszym stanem klinicznym braku witaminy B1 jest zespół Wernickiego-Korsakowa, czyli zespół objawów neurologicznych i psychiatrycznych, który zwykle pojawia się u osób nadużywających alkoholu. Zespół Wernickiego-Korsakowa charakteryzuje się m.in. zaburzeniem ruchów gałek ocznych, utratą pamięci krótkotrwałej, dezorientacją oraz ataksją (brak koordynacji ruchów mięśni).

Dotychczas nie zidentyfikowano negatywnych skutków ubocznych, wynikających z nadmiernego spożycia witaminy B1, z uwagi na zachodzące w naszym organizmie ograniczenie jej wchłaniania i zwiększenie wydalania wraz z moczem.

U kogo mogą wystąpić niedobory tiaminy?

Obecnie niedobory witaminy B1 u osób zdrowych występują rzadko. Jednak mogą one dotyczyć pacjentów zmagających się z niewydolnością serca, u których przepisywane na receptę leki diuretyczne nasilają utratę tiaminy wraz z moczem. Do kolejnej grupy osób narażonych na wystąpienie niedoborów omawianej witaminy możemy zaliczyć pacjentów z niedożywieniem pokarmowym, np. pacjenci chorzy na nowotwory, ze względu na problemy z spożywaniem pokarmu i alkoholicy z powodu przewlekłego nadużywania alkoholu, co istotne – oszacowano, że niedobory te dotyczą nawet 80% osób uzależnionych. Znaczące ryzyko wystąpienia deficytów tiaminy występuje także u osób poddanych operacji bariatrycznej, co przede wszystkim jest efektem zmniejszonego apetytu i częstych wymiotów, jak również obniżonego wchłaniania substancji w przewodzie pokarmowym. Ze względu na powyższe, wskazuje się na potrzebę profilaktycznej suplementacji diety preparatami z witaminą B1, zarówno przed wykonaniem zabiegu, jak i po jego przeprowadzeniu. U pacjentów, u których pojawiają się silne wymioty suplementację zaleca się prowadzić drogą pozajelitową.

Interakcje tiaminy z wybranymi lekami

Fluorouracyl, to cytostatyk należący do antymetabolitów pirymidyn, jest stosowany jako przeciwnowotworowy lek fazowo-specyficzny i może on blokować tworzenie aktywnej formy witaminy B1, co z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia jej niedoborów. Furosemid, to dostępny na e-receptę lek o właściwościach moczopędnych oraz obniżających ciśnienie tętnicze krwi, wykorzystywany jest przede wszystkim w leczeniu nadciśnienia tętniczego i obrzęków. Lek ten jednak nasila utratę witaminy B1 wraz z moczem.

Literatura:

  1. Gilland J.C. Witamina B1 (tiamina) [Witamina B1 (tiamina)]. Wielebny Prat. Paź 2013;63(8):1074-5, 1077-8. Francuski. PMID: 24298824.
  2. Makarchikow AF. [Witamina B1: metabolizm i funkcje]. Biomed Khim. 2009 maj-czerwiec;55(3):278-97. Rosyjski. PMID: 19663002.
  3. Lei Y., Zheng M.H., Huang W. i wsp., Wet beriberi with multiple organ failure remarkably reversed by thiamine administration. A case report and literature review, Medicine, 2018, 97, 9, e0010.
  4. Eshak ES, Arafa AE. Niedobór tiaminy i zaburzenia sercowo-naczyniowe. Nutr Metab Cardiovasc Dis. Paź 2018;28(10):965-972. doi: 10.1016/j.numecd.2018.06.013. Epub 2018 czerwca 22. PMID: 30143411.
  5. Di Marco S., Pilati L., Brighina F. i wsp., Wernicke-Korsakoff syndrome complicated by subacute beriberi neuropathy in an alcoholic patient, Clin. Neurol. Neurosurg., 2018, 164, 1–4.
  6. SCF (Scientific Committee on Food), Opinion of the Scientific Committee on Food on the Tolerable Upper Intake Level of Vitamin B1 , SCF/CS/ /NUT/UPPLEV/46 Final, 2001.
  7. Bahardoust M, Eghbali F, Shahmiri SS, Alijanpour A, Yarigholi F, Valizadeh R, Madankan A, Pouraskari AB, Ashtarinezhad B, Farokhi H, Sarafraz H, Khanafshar E. B1 Niedobór witaminy po operacji bariatrycznej, rozpowszechnienie i objawy: systematyczny Przegląd i metaanaliza. Obes Surg. 2022 wrz;32(9):3104-3112. doi: 10.1007/s11695-022-06178-7. Epub 1 lipca 2022. PMID: 35776243.
  8. Calderón-Ospina C.A., Nava-Mesa M.O., B vitamins in the nervous system: Current knowledge of the biochemical modes of action and synergies of thiamine, pyridoxine, and cobalamin, CNS Neurosci. Ther., 2020, 26, 1, 5–13.

Zobacz również

49.99 zł

E-recepta

Konsultacja Lekarska

Zamów teraz

89.99 zł

L4 online

Konsultacja Lekarska

Zamów teraz

49.99 zł

Tabletka “dzień po”

Konsultacja Lekarska

Zamów teraz

28.99 zł

Tabletki Antykoncepcyjne

Konsultacja Lekarska

Zamów teraz