Do najważniejszych zadań testosteronu w organizmie należy kształtowanie płci – hormon ten odpowiada za męskie cechy jak owłosienie, sylwetka czy barwa głosu, pobudza produkcję plemników. Niedobory testosteronu mogą powodować opóźnienie rozwoju płciowego, prowadzić do zaburzeń libido, pogorszenia nastroju. Ciało mężczyzny z niskim stężeniem hormonu zaczyna przybierać kobiece kształty. Taka sytuacja wymaga konsultacji z lekarzem. Konieczna może być diagnostyka oraz wdrożenie leczenia. Jak zwiększyć testosteron? Istnieją preparaty będące pochodnymi hormonu dostępne na receptę. Poziom testosteronu można również próbować podnieść naturalnymi metodami.
Jakie są przyczyny zbyt niskiego stężenia testosteronu?
Obniżenie poziomu testosteronu następuje wraz z wiekiem – tempo spadku uzależnione jest przede wszystkim od trybu życia, rodzaju diety, stanu zdrowia. Testosteron u mężczyzn utrzymuje się na wysokim poziomie do około 30. roku życia. Do 80. roku życia spada o ponad 50%. Zmniejszenie ilość hormonu może być spowodowane długotrwałym stresem lub chorobami jak miażdżyca, cukrzyca oraz dysfunkcje jąder. Do obniżenia testosteronu przyczyniają się nałogi – palenie papierosów, nadużywanie alkoholu. Często za niedobór hormonu odpowiedzialne są zaburzenia funkcjonowania jąder:
- zespół Klinefeltera;
- guzy jądra;
- stany zapalne jąder;
- Idiopatyczny zanik jąder.
Problem może wynikać również z zaburzeń dotyczących przysadki i podwzgórza. Prawdopodobną przyczyną jest:
- gruczolak przysadki;
- zespół Kallmanna;
- niewydolność przysadki lub podwzgórza spowodowana urazem, guzem, infekcją;
- izolowany hipogonadyzm hipogonadotropowy.
Aby sprawdzić poziom hormonu, wykonuje się badanie z krwi. Kiedy można podejrzewać zaburzenia wydzielania hormonu?
Zbyt niski poziom testosteronu we krwi – objawy
Zespół niedoboru testosteronu dotyczy około 2-6% mężczyzn po 50. roku życia. W tym okresie za spadek stężenia hormonu odpowiedzialne jest pogorszenie funkcji komórek jąder produkujących hormon i naturalne zmiany w układzie podwzgórzowo-przysadkowym, a także zwiększenie stężenia SHBG i enzymu aromatazy. Do pierwszych niepokojących objawów zaliczyć należy:
- obniżenie libido;
- zaburzenia erekcji;
- spadek aktywności seksualnej;
- ginekomastia – przerost gruczołu sutkowego;
- zmniejszenie owłosienia;
- zmniejszenie masy mięśniowej;
- spadek energii i zaburzenia nastroju;
- pogorszenie pamięci, zaburzenia koncentracji;
- zaburzenia snu.
Na skutek niedoboru testosteronu dochodzi do poważnych zaburzeń seksualnych, ale również do rozwoju chorób jak miażdżyca, otyłość, zespół metaboliczny, osteoporoza.
Zaburzenia wydzielania testosteronu – kiedy diagnozować?
Kiedy w męskim organizmie brakuje testosteronu, spada zainteresowanie aktywnością seksualną, obniża się jakość życia, rozwijają różnego rodzaju schorzenia. Każdy mężczyzna obserwujący u siebie powyżej opisane objawy powinien skonsultować się z lekarzem. Podczas wizyty osobistej lub telekonsultacji specjalista zdecyduje, czy konieczne jest wykonanie badań, może też wystawić zwolnienie lekarskie online. Badanie poziomu testosteronu warto przeprowadzić u mężczyzn z objawami niedoboru, pochodzącymi z grupy ryzyka, czyli chorych na cukrzycę typu 2, z otyłością, nadciśnieniem, przewlekłą niewydolnością nerek. Warto też pamiętać, że niektóre leki przyjmowane na stałe mogą wpływać na obniżenie poziomu hormonu. Zalicza się do nich m.in.:
- glikokortykosteroidy;
- leki opioidowe;
- kardiologiczne;
- stosowane w leczeniu chorób układu pokarmowego;
- wykorzystywane w leczeniu zaburzeń psychicznych.
Poziom hormonu oznacza się, wykonując badanie z krwi. Najlepiej przeprowadzić je rano (8.00-10.00) ze względu na dobowe wahania poziomu testosteronu. Panie powinny badać hormon w pierwszej fazie cyklu miesięcznego.
Jak zwiększyć testosteron?
Jak zwiększyć poziom testosteronu? Przede wszystkim warto pamiętać, że lekarze zlecają podanie pochodnych hormonu dopiero w sytuacji, gdy poziom spadnie poniżej 8,0 nmol/l (norma u mężczyzn mieści się w przedziale 9,0-34,7 nmol/l). Jak osiągnąć odpowiedni poziom hormonu nie sięgając po leki? Można spróbować naturalnie podnieść stężenie testosteronu we krwi poprzez modyfikację diety i dbanie o codzienną dawkę ruchu. To właśnie aktywność fizyczna wpływa korzystnie na poziom hormonów. Oto kilka sposobów, by podnieść testosteron bez stosowania jego pochodnych:
- wykonywanie ćwiczeń fizycznych, regularne uprawianie sportu;
- wprowadzenie odpowiedniej diety opartej na pełnowartościowych produktach, ze zbilansowaną ilością białka, tłuszczów i węglowodanów; wyeliminowanie żywności wysoko przetworzonej;
- redukcja masy ciała;
- suplementacja witaminy D;
- suplementacja witamin z grupy B (np. B6), cynku, magnezu;
- ograniczenie spożywania alkoholu (nasila proces przemiany testosteronu w estrogen);
- unikanie stresu;
- prowadzenie zdrowego trybu życia;
- poświęcanie przynajmniej 7 godzin na sen (odpoczynek wpływa na gospodarkę hormonalną).
Trzeba pamiętać, że długotrwały stres prowadzi do rozwoju wielu zaburzeń, może też wpływać na wydzielanie hormonów. Podstawą do utrzymania prawidłowego poziomu testosteronu jest regularna aktywność fizyczna i zbilansowana dieta, pomagające utrzymać organizm w dobrej kondycji. Badania naukowe wskazują, że również niedobór snu może prowadzić do znacznego spadku testosteronu.
Zaburzenia produkcji testosteronu – jak leczyć?
Stężenie testosteronu można starać się naturalnie zwiększyć, jednak nie zawsze działanie takie są wystarczające. Niekiedy konieczne jest sięgnięcie po leki. W terapii niedoboru hormonu stosowane są pochodne testosteronu, jego estry. Leki wydawane są jedynie na receptę (może to być e-recepta), dlatego kurację może zaordynować jedynie lekarz na podstawie wyników badań. Jeśli to konieczne specjalista wystawi również L4 online oraz skierowanie na dodatkową diagnostykę. Co zatem zrobić, gdy naturalne sposoby nie wystarczą? Jakie specyfiki spowodują wzrost testosteronu? Testosteron może być podawany w postaci iniekcji (testosteron w zastrzykach), a także jako tabletki lub stosowany w formie maści.
Tabletki to tzw. boostery testosteronu, których zadaniem jest stymulowanie organizmu do produkcji większej ilości hormonu. Nie są to preparaty zawierające męski hormon płciowy, a jedynie dehydroepiandrosteron – substancję pobudzającą wydzielanie androgenów. Produkty takie mają zastosowania w przypadku andropauzy, zaburzeń erekcji, zaburzeń pracy nadnerczy, a także przy otyłości.
Wyższy poziom testosteronu udaje się osiągnąć, stosując zastrzyki (iniekcje 250 mg/1 ml oraz 100 mg/1 ml). Wskazaniem do stosowania jest przede wszystkim hipogonadyzm, impotencja, zaawansowany rak sutka z przerzutami, rak endometrium (u kobiet), zespół pokastracyjny. Leki mogą wywoływać szereg działań niepożądanych, dlatego dawkowanie musi odbywać się zgodnie z zaleceniami lekarza i pod jego kontrolą. Do najważniejszych skutków ubocznych należy zatrzymanie wody w organizmie, zahamowanie wzrostu kości długich u młodych mężczyzn, zaburzenia produkcji plemników, trądzik, zaburzenia miesiączkowania, brak owulacji.
Niższy poziom testosteronu u kobiet
Obniżenie poziomu testosteronu u kobiet rzadko jest zauważalne w postaci konkretnych objawów. Mogą wystąpić trudności z koncentracją, pamięcią, obniżenie popędu seksualnego, spadek masy mięśniowej i mineralizacji kości, niekiedy pojawia się otyłość. Stężenie tego hormonu jest zbyt niskie w przypadku niewydolności jajników, nadnerczy, przysadki lub podwzgórza.
W przypadku zaburzeń hormonalnych niezbędna jest pogłębiona diagnostyka. Ustalenie przyczyny nieprawidłowości pozwoli zadecydować o odpowiedniej terapii. Preparatów mających uzupełnić niedobory nie można przyjmować na własną rękę – konieczna jest lekarska kontrola. Warto jednak próbować wyrównać poziom testosteronu naturalnymi metodami. Liczy się zdrowy styl życia, dobrze zbilansowana dieta i mniej stresu.