Rozmaite ekstrakty z konopi są wykorzystywane od ok. 6 tysięcy lat – czasami do rekreacji i wywołania określonego stanu psychicznego, a czasami w medycynie. Chcesz poznać zbadane mechanizmy i substancje, które odpowiadają za działanie marihuany? Czytaj dalej!
Preparaty konopne bazują na naturalnych terpenach i kannabinoidach. Ich wpływ na organizm uzależniony jest od dokładnego składu i proporcji poszczególnych składników. Główne role odgrywają CBD i THC, które funkcjonują jak neuroprzekaźniki. Działanie marihuany bazuje na aktywacji receptorów CB1 i CB2, które sterują układem endokannabinoidowym odpowiedzialnym za wiele funkcji ustroju. Zakres zastosowania terapeutycznego jest niezwykle szeroki, ale wciąż wymaga wielu badań i doprecyzowania wytycznych co do leczenia. W ocenie części specjalistów stygmatyzowanie marihuany jako narkotyku ma podłoże ideologiczne, ponieważ korzyści dla pacjentów niejednokrotnie przewyższają ryzyko.
Uzależniające działanie marihuany na mózg ma charakter behawioralny
Główną substancją psychoaktywną w lekach konopnych, która ma największy potencjał do wywołania nałogu, jest THC. Tetrahydrokannabinol ma dwie naturalne odmiany oraz szereg izomerów syntetycznych. Susz, olejki i inne produkty o stężeniu THC większym od 0,3% są uznawane przez prawo za narkotyki – leki o działaniu narkotycznym pacjent może dostać tylko na receptę Rpw. zarejestrowaną w systemie NFZ.
W praktyce uzależniające działanie marihuany na mózg ma podłoże bardziej psychologiczne niż fizjologiczne. Zazwyczaj staje się głównym sposobem na ucieczkę od rzeczywistości i złagodzenie jakiegoś rodzaju cierpienia, np. związanego z:
- niskim poczuciem wartości;
- nieradzenia sobie z własnymi emocjami;
- trudnościami w kontaktach z innymi ludźmi.
Ryzyko silnego uzależnienia się od marihuany jest stosunkowo nieduże
Do rozwinięcia fizycznego uzależnienia potrzeba najprawdopodobniej połączenia szczególnych predyspozycji genetycznych i palenia/zażywania preparatów o specyficznym profilu kannabinoidowym. Ryzyko wpadnięcia w nałóg w wyniku działania marihuany stosowanej poza warunkami kontrolowanej przez lekarza terapii szacuje się na 9%. Tak pisał o tym prof. Jerzy Vetulani, neurobiolog i psychofarmakolog, w artykule dla kwartalnika Wszechświat (nr 1–3/2014):
„Uzależnienie rozwija się tylko u osób o szczególnej osobowości, i łatwo z niego wyjść przy zachowaniu abstynencji, wspomaganej terapią kognitywno-behawioralną. Abstynencja nie powoduje wyraźnego zespołu odstawienia i badacze zgadzają się, że konsekwencje psychologiczne nadmiernego stosowania marihuany są przemijające. W modelach zwierzęcych niekiedy obserwowano, że THC może wywierać działanie wskazujące na potencjał uzależniający (preferencje do miejsca, w którym zwierzę otrzymuje marihuanę albo samodzielne ją sobie podaje), ale często nie można wykazać jej zachowania nagradzającego”.
Lecznicze działanie marihuany – zastosowanie terapeutyczne
CBD i THC w odpowiedniej ilości i konkretnych proporcjach wywołują określone reakcje organizmu. W określonych sytuacjach efekty mogą mieć charakter leczniczy. Terapeutyczne działanie marihuany wynika z:
- rozszerzania oskrzeli;
- blokowania mdłości i torsji;
- pobudzenia apetytu;
- analgezji, czyli zniesienia czucia bólu;
- zmniejszenia ciśnienia śródgałkowego;
- rozluźnienia mięśni i zredukowania spastyczności ataksji słabości mięśniowej.
Zażywanie konopnych produktów może powodować szereg efektów ubocznych – w większości przypadków łagodnych. U pacjentów występują m.in. stany depresyjne i euforyczne, przyspieszenie bicia serca, suchość w ustach, zaburzenia koncentracji i koordynacji ruchowej. Najczęściej przybierają delikatną formę. Z uwagi na lecznicze działanie marihuany preparaty z konopi mogą być wykorzystywane w terapiach następujących chorób i schorzeń:
- astma;
- jaskra;
- anoreksja;
- otyłość;
- padaczka;
- stwardnienie rozsiane i zanikowe boczne;
- Choroby Alzheimera, Huntingtona, Parkinsona, Tourette’a;
- działanie niepożądane radio- i chemioterapii nowotworowej;
- pooperacyjne dolegliwości bólowe;
- AIDS (do łagodzenia objawów).
Dokładne poznanie działania marihuany wymaga jeszcze wielu badań
Część lekarzy rezygnuje z wystawienia recepty lub wnioskowania o import docelowy preparatu niedostępnego w Polsce. Specjaliści mogą tak reagować, gdy dowiadują się, że jakiś lek zawiera pochodne konopi. Wynika to zarówno z osobistych przekonań, jak i niewiedzy. Medyczna marihuana to surowiec farmaceutyczny, który nie ma pełnej charakterystyki produktu leczniczego – w wielu przypadkach trudno ocenić, jaka dawka i sposób zażywania leku będą optymalne, a przy tym w pełni bezpieczne dla pacjenta.
Wiele terapii odbywa się poprzez tzw. miareczkowanie. Pacjent zaczyna od dawki wskazanej przez lekarza, a potem dostosowują ją na podstawie własnych obserwacji działania marihuany na mózg i pozostałe organy. Skutki uboczne powinny skłonić do natychmiastowej konsultacji z lekarzem.