Specjaliści szacują, że w ok. 90% przypadków ból pleców na dole ma charakter nieswoisty. Wynika z różnych przeciążeń oraz mikrourazów mięśni, nerwów lub kręgów w dolnym odcinku kręgosłupa i nie można wskazać jednej, konkretnej przyczyny. Ból dolnej części kręgosłupa ustępuje samoistnie po kilku dniach albo zmniejsza się w ciągu 3 miesięcy, ale ma tendencję do nawracania. Rozpoznanie innego źródła dolegliwości bólowych wymaga przeprowadzenia szeregu badań diagnostycznych. Najczęściej zalecane jest leczenie zachowawcze, objawowe i rehabilitacja. Duże znaczenie mają również działania profilaktyczne.
Ból pleców na dole najczęściej ma związek z odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa
Nagły i ostry przebieg bólu lędźwi to najczęstszy scenariusz. Problem pojawia się bez ostrzeżenia, np. w wyniku jakiegoś wypadku, w trakcie podnoszenia ciężkich przedmiotów, kontuzji podczas aktywności fizycznej, długiego pozostawania w jednej pozycji. Zbyt długie leżenie czy utrzymywanie nieprawidłowej postawy są równie szkodliwe, co nadmierne przeciążenia – dochodzi do osłabienia wielu struktur w obrębie kręgosłupa lędźwiowego, przez co stają się bardziej podatne na uszkodzenia podczas wykonywania codziennych, rutynowych czynności. Odczuwanie bólu pleców na dole może wynikać z:
- naruszenia kręgów i dysków (krążków międzykręgowych);
- patologicznego napięcia więzadeł i mięśni pleców;
- zapaleń i innych zmian w obrębie nerwów, stawów międzykręgowych oraz ścięgien;
- przepukliny jądra miażdżystego, która może rozwijać się pod wpływem wielu różnych czynników.
Według statystyk ból i sztywność tyłu pleców to jeden z głównych powodów niezdolności do pracy oraz wizyt u lekarza. Dolegliwości często mijają samoczynnie, ale też mają tendencję do nawracania. Jeśli utrzymują się ponad 3 miesiące, ze stałym lub zmiennym natężeniem, są klasyfikowane jako przewlekłe. W przypadku nagłego wystąpienia objawów bólu kręgosłupa na dole pacjenci mogą wziąć zwolnienie lekarskie online – ważne, by w tym czasie przestrzegali wszystkich zaleceń.
Inne schorzenia i choroby, które objawiają się poprzez ból pleców na dole
Bolesności w okolicach odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa mogą mieć charakter psychogenny. Odczuwanie dolegliwości bólowych występuje m.in. w przebiegu depresji czy silnego lub chronicznego stresu. Kolejną możliwą przyczyną bólu pleców na dole jest zwężenie kanału kręgowego i naciskiem struktur kostno-stawowych na nerwy. Specjaliści wyróżniają tu takie dolegliwości jak:
- chromanie przestankowe neurogenne;
- zespół korzeniowy;
- zespół ogona końskiego;
Do tego dochodzą choroby kręgosłupa. Pacjenci cierpią m.in. na dyskopatię lędźwiową, zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, osteoporozę, różne zmiany zwyrodnieniowe Nie można też całkowicie wykluczyć poważnej choroby o innym podłożu. Dokuczliwy ból pleców występuje podczas:
- schorzeń układu nerwowego;
- tętniaka aorty;
- chorób reumatycznych;
- nowotworów;
- poważnych zakażeń;
- chorób organów jamy brzusznej i miednicy – m.in. nerek, trzustki, narządów płciowych, układu moczowego i pokarmowego.
Główne przyczyny pierwotne bólu krzyża – czynniki sprzyjające dolegliwościom kręgosłupa i urazom
Ból pleców na dole to zazwyczaj konsekwencja wieloletnich zaniedbań. Słabo rozwinięte mięśnie brzucha i grzbietu nie są w stanie stworzyć wystarczająco mocnego gorsetu ochronnego dla lędźwi i kręgosłupa. Cały tułów potrzebuje odpowiednio silnej stabilizacji. Mała aktywność fizyczna, kiepska kondycja, nadwaga i otyłość to nie jedyne czynniki ryzyka. Prawdopodobieństwo wystąpienia bólu spowodowanego mikrourazami dolnego odcinka pleców zwiększają również:
- wrodzone, nieskorygowane wady postawy i budowy ciała;
- wykonywana praca – monotonne wykonywanie tych samych ruchów, częste schylanie się, intensywny wysiłek, podnoszenie i dźwiganie ciężkich przedmiotów, długie siedzenie przy biurku lub stanie, brak prawidłowej pozycji;
- palenie papierosów;
- kaszel i kichanie;
- indywidualne predyspozycje genetyczne (3 geny);
- ciąża;
- liczne choroby współistniejące.
Interwencja i konsultacje lekarskie – faktory nasilające, objawy towarzyszące bólowi pleców na dole
Pacjent powinien jak najszybszej otrzymać pomoc medyczną, jeżeli ból spowodowany jest upadkiem lub innym urazem, dolegliwości nie ustępują, pojawia się drętwienie kończyn dolnych oraz utrata kontroli nad czynnościami fizjologicznymi i osłabienie czucia w kroczu. Pilnymi wskazaniami do jak wizyty u lekarza i dokładniejszego ustalenia przyczyn bolesności są niektóre sytuacje oraz objawy dodatkowe. L4 online i odpoczynek to w wielu przypadkach zdecydowanie zbyt mało – bez diagnozy oraz leczenia dostosowanego do realnej przyczyny istnieje realne ryzyko poważnych powikłań.
Należy możliwie szybko zgłosić się do specjalisty, jeżeli bólowi pleców towarzyszy jedna z poniższych okoliczności:
- osłabienie, drętwienie i ból nóg;
- nasilanie dolegliwości:
- przy kaszleniu, kichaniu;
- podczas spoczynku;
- w porze nocnej;
- dolegliwości podczas chodzenia i stania;
- ból pleców na dole nie ustępuje w trakcie spoczynku;
- stan gorączkowy;
- utrata masy ciała bez klarownej przyczyny;
- niedawny zabieg operacyjny – szczególnie ginekologiczny lub urologiczny;
- choroby nowotworowe i inne, ciężkie schorzenia;
- przyjmowanie sterydów i dożylnych zastrzyków.
Diagnostyka bólu pleców na dole – wywiad medyczny, badania
W trakcie rozmowy z pacjentem lekarz pyta o lokalizację ogniska bólowego, czas trwania i natężenie dolegliwości, okoliczności ich nasilania oraz pozostałe symptomy. Takie informacje są niezbędne do wstępnego rozpoznania przyczyny bólu w odcinku lędźwiowym. Badania laboratoryjne i obrazowe zleca się w przypadku potrzeby potwierdzenia diagnozy innych schorzeń, chorób oraz nieskuteczności dotychczasowego zlecenia. W tym celu wykorzystuje się między innymi:
- zdjęcia RTG – badania rentgenowskie;
- MRI – rezonans magnetyczny;
- TK – tomografię komputerową;
- EMG – badania czynności mięśni;
- testy krwi.
Zdarza się, że badania diagnostyczne pokazują normalny stan, a mimo tego pacjentowi doskwierają bóle pleców na dole. Możliwa jest również sytuacja odwrotna – badania pokazują różne zaburzenia i zmiany, ale nie zawsze to one są rzeczywistą przyczyną dolegliwości. Choćby dlatego w pierwszej kolejności stosuje się leczenie zachowawcze, a bardziej zaawansowane i inwazyjne metody włącza się na dalszym etapie. Prawidłowe rozróżnienie schorzeń kręgosłupa od bólu mięśni czy objawów poważnych chorób ma niebagatelne znaczenie dla kształtu i skuteczności terapii.
Co pomoże na ból pleców na dole? Sposoby leczenia bólu kręgosłupa i dolnej części pleców
Jeśli dolegliwości są stosunkowo łagodne lub szybko ustępują, może wystarczyć unikanie nadmiernego wysiłku, zbyt długiego leżenia oraz czynności i pozycji, przy których plecy zaczynają boleć. Można też sięgnąć po leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, ale najlepiej zrobić to po konsultacjach z lekarzem. Wśród domowych sposobów na ból pleców spowodowany najczęstszymi przyczynami są również:
- chłodne i ciepłe okłady – łagodzą stan zapalny, rozluźniają mięśnie;
- spanie na boku, z poduszką między podkurczonymi nogami – redukuje napięcie kręgosłupa.
W przypadku silnego lub przewlekłego bólu pleców na dole stosuje się wiele różnych sposobów zachowawczego leczenia. Operacje przeprowadza się w ok. 1–3% przypadków. Wśród najczęściej wykorzystywanych metod są:
- wykonywanie ćwiczeń wzmacniających kręgosłup oraz mięśnie pleców i brzucha;
- elektroterapia;
- fizykoterapia;
- kinezyterapia;
- krioterapia;
- magnetoterapia;
- manualna mobilizacja i manipulacja kręgosłupem;
- osiowa dekompresja kręgosłupa;
- wyciąg lędźwiowy;
- leki przeciwbólowe, przykładowo:
- Anapran;
- Arthyl;
- DicloDuo;
- DicloDuo Combi;
- Digavar;
- Doreta;
- Mel;
- Meloxicam;
- Olfen 75 SR
- Poltram Combo;
- Poltram Combo Forte;
- Sirdalud;
- Skudexa;
- Trosicam;
- leki przeciwzapalne, rozluźniające, przeciwdepresyjne – w zależności od potrzeb. Do kupienia wielu farmaceutyków niezbędna będzie ważna recepta online;
- blokady z glikokortykosteroidów;
- ortezy lędźwiowe;
- terapia poznawczo-behawioralna;
- techniki medytacyjne.
Profilaktyka bólu kręgosłupa lędźwiowego. Porady specjalistów dla pacjentów z bólem pleców na dole
Podstawą zapobiegania dolegliwościom i urazom kręgosłupa jest zdrowy styl życia – przede wszystkim aktywność fizyczna, dieta oraz unikanie niepotrzebnych obciążeń. Wiele sportów pozwala wzmocnić mięśnie grzbietu i brzucha, ale za najbardziej efektywne uchodzi regularne pływanie. Warto zawalczyć z nadwagą, dostarczać organizmowi wymaganą ilość wapnia i witaminy D, a także nauczyć się właściwej techniki podnoszenia – z przykucu, bez pochylania się. Zalecenia obejmują również:
- spanie na średnio twardym materacu;
- noszenie wygodnych butów lub stosowanie wkładek korygujących;
- rzucenie palenia;
- zachowywanie prawidłowej pozycji siedzącej;
- dla pracowników biurowych – robienie przerw i wstawanie od biurka na ok. 5 min co godzinę.
Ból pleców na dole, który wynika ze schorzeń kręgosłupa lędźwiowego, jest niezwykle trudny do całkowitego wyleczenia – ogółem udaje się to u ok. 50% pacjentów, a w przypadkach przewlekłych jeszcze rzadziej. Profilaktyka i zalecenia lekarzy pozwalają zwiększyć komfort życia i zmniejszyć częstotliwość nawrotów dolegliwości.