Ból, fantomowy najczęściej występuje po amputacji kończyny lub jej fragmentu. Zjawisko to polega na odczuwaniu doznań w nieobecnej części ciała. Warto dodać, że ból fantomowy i czucie fantomowe nie są tożsame. W przypadku czucia fantomowego mamy do czynienia z wrażeniem drętwienia, mrowienia i swędzenia, a w przypadku bólu fantomowego z pieczeniem, przypalaniem, zgniataniem, miażdżeniem i kłuciem.
Czym jest ból fantomowy?
Ból określany mianem fantomowego czuje się w miejscu, w którym nie ma już części ciała. Jest on skutkiem uszkodzenia nerwów i może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia psychicznego i fizycznego pacjenta. Występuje często w wyniku amputacji kończyny, ale może również obejmować inne części ciała, np. twarz czy piersi. Ból fantomowy może mieć różne nasilenie, od lekkiego po bardzo silne, a gdy pacjent nie podejmie odpowiednich kroków, by się go pozbyć, jest w stanie utrzymywać się przez wiele lat. Chorzy mogą odczuwać mrowienie, pieczenie, ból, szczypanie lub ból palca, nawet jeśli dana część ciała pacjenta została amputowana.
W przypadku wystąpienia bólu fantomowego pacjenci często muszą zażywać leki, aby poprawnie funkcjonować. Najczęściej w takiej sytuacji jest im przepisywana e-recepta na leki przeciwpadaczkowe, przeciwbólowe i antydepresanty.
Jakie są przyczyny bólu fantomowego?
Ból fantomowy to dość niezwykły rodzaj bólu, który pojawia się w miejscu brakujących kończyn, czyli w kikutach. Zazwyczaj jednak jest związany z nieprawidłowymi bodźcami nerwowymi, które przesyłane są do mózgu i interpretowane jako ból. Ból tego rodzaju może być bardzo uciążliwy, a jego przyczyny często są niejasne. Trudno jest do końca określić to, skąd bierze się ten problem, można jednak określić czynniki, które mogą zwiększyć ryzyko jego wystąpienia.
Czucie fantomowe ma związek z utrwalonymi w organizmie połączeniami nerwowymi. Jeżeli pacjent w okresie poprzedzającym usunięcie kończyny przez długi czas odczuwał ból, to prawdopodobnie zapisały się w jego organizmie trwałe połączenia. Po amputacji, gdy nie da się już stymulować kończyny, układ nerwowy stara się samodzielne odtwarzać brakujące wrażenia czuciowe, do których pacjent przywykł. Ból fantomowy jest więc schorzeniem neurologicznym, które może przysporzyć choremu wiele problemów.
Jakie są objawy bólu fantomowego?
Symptomy są dosyć trudne do określenia, ponieważ ból może mieć bardzo różnorodny charakter. Może on być odczuwalny jako ucisk, pulsowanie, pieczenie lub skurcze, a czasami przypomina porażenie prądem. Doświadczenie bólu fantomowego może być zmienne, a jego nasilenie może wahać się od umiarkowanego do bardzo silnego. Może występować jako ból stały, okresowy lub ból pojawiający się i znikający. Wśród innych objawów bólu fantomowego można wymienić:
- wibracje;
- drętwienie;
- kłucie;
- mrowienie;
- uczucie ciężaru;
- odczuwanie natarczywego bólu;
- wrażenie skurczu mięśni.
U niektórych pacjentów mogą wystąpić objawy somatyczne w postaci:
- senności;
- złego samopoczucia;
- zawrotów głowy;
- nudności;
- zmęczenia.
Atak bólu fantomowego
Ból fantomowy najczęściej nie jest odczuwany przez cały czas. Zwykle pojawia się okresowo. Pacjenci skarżą się na dolegliwości bólowe, które nasilają się wieczorem i w nocy, a w dzień się zmniejszają. Odnotowuje się też przypadki fantomowego bólu stałego. Warto zaznaczyć, że bolesność jest często związana z podrażnieniem kikuta, a także stresem, depresją i stanem złego samopoczucia. Bóle fantomowe pojawiają się kilka dni po zabiegu amputacji i trwają przez kilka miesięcy. Ból powinien więc zanikać z czasem. Jeśli uniemożliwia wykonywanie obowiązków służbowych, najlepiej wziąć L4 online. Pacjenci bardzo często opisują swoją dolegliwość jako ból przemieszczający się od iluzorycznej kończyny do kikuta, który po pewnym okresie jest coraz mniej odczuwalny. Odnotowuje się niewiele przypadków, gdy dolegliwość nasila się z czasem.
Leczenie bólu fantomowego
Leczenie bólu fantomowego jest bardzo złożonym procesem i często stanowi wyzwanie dla lekarza. W walce z tym schorzeniem wykorzystuje się fizjoterapię, psychoterapię, leczenie farmakologiczne i metody neurorehabilitacyjne.
Po odjęciu kończyny stosowane są niesteroidowe leki przeciwzapalne, które łączy się z opioidem. Czasami skuteczne okazują się kalcytoniny. Aby zapobiec ewentualnym bólom fantomowym, należy też odpowiednio pielęgnować kikut po operacji. Istotne znaczenie w radzeniu sobie z bólami fantomowymi ma fizjoterapia. Często pomagają również masaże oraz leczenie ciepłem.
Warto również wspomnieć o rehabilitacji, która opiera się na ćwiczeniach biernych i czynnych. Dzięki niej można doprowadzić do przebudowania i stworzenia nowych połączeń nerwowych.
Co jeszcze może pomóc pacjentowi?
Aby wszystkie powyższe metody skutecznie pozwoliły pozbyć się bólów fantomowych, konieczne jest wspomaganie ich terapią psychologiczną. Osoby po odjęciu kończyn mogą mieć skłonność do popadania w depresję. Trudno jest im pogodzić się z ich utratą, więc powrót do normalnego życia może być bardzo trudny. Zwolnienie lekarskie online, gdy dolegliwości uniemożliwiają pracę, daje wiele czasu na przemyślenia, więc warto, by pacjent jak najszybciej zaczął oswajać się z sytuacją i skorzystał ze wsparcia.
Ból fantomowy a terapia lustrzana
Terapia lustrzana polega na wykorzystaniu lustra do symulowania ruchów kończyny amputowanej, co ma na celu złagodzenie bólu fantomowego. Podczas terapii pacjent kontroluje swoją ruchomość, przygląda się swoim ruchom, a także przyzwyczaja się do braku kończyny. Jest to metoda wykorzystywana w rehabilitacji po amputacji, jednak należy pamiętać, że nie działa u wszystkich pacjentów i należy skonsultować się z lekarzem przed jej rozpoczęciem.
